1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA INSTRUKTORA I ORGANIZATORA.
a) podstawowym aktem prawnym odnoszącym się do odpowiedzialności karnej instruktorów / organizatorów jest: Kodeks Karny – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. (Dz.U. nr 88, poz. 553 i Nr 128, poz. 840; z 1999 r. Nr 64, poz.729 i Nr83, poz.931;z 2000 r. Nr 48, poz.548 i Nr 93, poz.1027),
b) Art. 1. oznajmia, że odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia , nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma,
c) Art. 2. określa, że odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciąży prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi np.: niesienie pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia,
d) organizator czy instruktor zobowiązany jest
- do ochrony dobra, jakim jest zdrowie i życie ludzkie,
- obowiązek ten wynika z przyjęcia na siebie poprzez np. umowę pisemna funkcji gwaranta jako organizator lub instruktor, czyli przyjęcie zobowiązania opieki nad bezpieczeństwem powierzonych sobie klientów, kursantów, załogi.
e) w przypadku, gdy instruktor kierujący jachtem znajdował się w stanie nietrzeźwości lub był pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca wypadku, sad może orzec karę (i w praktyce sadowej tak właśnie czyni) pozbawienia wolności o połowę wyższa niż najsurowsza za to przestępstwo (art.177par.1 kk- do 4,5 roku; art.177 par.2 kk – do 12 lat).
f) przestępstwem jest również podrabianie, fałszowanie oraz nabywanie i używanie sfałszowanych dokumentów, np.: patentów żeglaskich, zaświadczeń o stażu instruktorskim, opinii z rejsów morskich, kart pływackich.
g) karalne jest ponad to samo przygotowanie do tego przestępstwa. Jeżeli instruktor podrabia, dokonuje fałszywych wpisów w dokumentach szkoleniowych lub jachtu, wystawia zaświadczenia niezgodne ze stanem faktycznym itp., a wiec podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zabronionego prawem, podlega karze takiej samej jak ten, kto czynu tego dokonał. Dotyczy to szczególnie organizatora, instruktora i KWŻ w zakresie poświadczenia nieprawdy w dokumentach, do których powyższe osoby są uprawnione. (art. 271 kk).
h) jeżeli np. instruktor – egzaminator podczas egzaminu lub organizator podczas szkolenia, rejsu zaniecha jego przeprowadzenia bądź przeprowadzi go niesumiennie, bez należytej staranności określonych w przepisach wytycznych, jest to przestępstwo zagrożone kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (w wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności).
i) podobnie, jeśli organizator czy instruktor dopuścił się tego przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, zagrożenie karą jest surowsze i wynosi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Przez korzyść majątkową rozumiemy przyjęcie pieniędzy, kosztownych prezentów itp., przez korzyść osobista – wszystko to, co traktowane jest jako korzystne i zaspokajające jakieś potrzeby przyjmującego, choć nie dające się wprost przeliczyć na pieniądze.
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA
a) podstawowym aktem prawnym odnoszącym się do wykroczeń jest Kodeks Wykroczeń – Ustawa z dnia 20.05.1971r. (Dz. U. z dnia 31.05.1971r. nr 12, poz. 114 z późniejszymi zmianami).
b) podstawowym wykroczeniem w działalności organizatora lub instruktora może być wykonywanie przez niego czynności zawodowych w prowadzonej przez niego działalności, kiedy nie ma wymaganych do tego uprawnień zawodowych.
c) do uprawnień niezbędnych w działalności instruktorskiej należy zaliczyć :
- stopnie żeglarskie i motorowodne potwierdzone odpowiednimi patentami,
- stopnie instruktorskie potwierdzone odpowiednimi dokumentami,
- uprawnienia z zakresu pracy z dziećmi i młodzieżą
(np. wychowawca dzieci i młodzieży na placówce wypoczynku, kierownik placówki wypoczynku dzieci i młodzieży).
3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA
a) podstawowym aktem prawnym regulującym odpowiedzialność cywilną organizatora i instruktora jest Kodeks Cywilny – Ustawa z dnia 23.04.1964r. (Dz. U. nr 16, poz. 93 z późniejszymi zmianami).
b) każdy obywatel, a w szczególności instruktor jest zobowiązany śpieszyć z pomocą ludziom, którzy znaleźli się w niebezpieczeństwie utraty życia lub zdrowia na wodzie. Jest to obowiązek każdego instruktora, a jego nieodpowiednie zachowanie może skutkować nie tylko odpowiedzialnością karną, ale i cywilną.
c) obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa powierzonym załogom, kursantom spoczywa nie tylko na instruktorach, ale także na organizatorze, który go zatrudnia.
d) niewłaściwe wykonywanie obowiązków przez instruktora lub organizatora przez nienależytą staranność w przygotowaniu i prowadzeniu imprezy, może doprowadzić do wyrządzenia szkody podopiecznym. Może mięć ona charakter :
- szkody osobistej (utrata życia zdrowia),
- majątkowej w wypadku poniesienia strat materialnych,
e) organizator lub instruktor ponoszą odpowiedzialność cywilna z tytułu wyrządzenia szkody, a wiec odpowiedzialność z tytułu czynów nie dozwolonych,
f) każdy, kto z własnej winy wyrządzi innej osobie szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia (art. 415 kc).
g) jeżeli wiec instruktor czy organizator w sposób przez niego zawiniony wyrządził swym zachowaniem innej osobie szkodę, w znaczeniu uszczerbku w jej dobrach, a między jego zachowaniem i tą szkoda istnieć będzie związek przyczynowy, obowiązany będzie do jej naprawienia.
h) odpowiedzialność za szkody spowodowane przez organizatora np.:
- niewłaściwe zorganizowanie imprezy,
- brak odpowiedniego sprzętu,
- nieodpowiednie wyposażenie jachtów,
- zatrudnienie instruktorów nie posiadających wymaganych kwalifikacji czy kompetencji,
i) instruktor może odpowiadać wobec poszkodowanego z różnych tytułów, przede wszystkim jednak za czyn własny. Jego odpowiedzialność może być solidarna z odpowiedzialnością organizatora, który go zatrudnił,
j) instruktor z wyżej podanych powodów powinien posiadać w okresie wykonywanej działalności aktualną polisę ubezpieczeniowa odpowiedzialności cywilnej (OC), a uczestnicy zajęć powinni posiadać polisę ubezpieczeniową w zakresie nieszczęśliwych wypadków (NW).
4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA
a) odpowiedzialność dyscyplinarna jest niezależna od odpowiedzialności karnej, cywilnej, za wykroczenia, chociaż wykroczenia dyscyplinarne mogą być jednocześnie takimi przestępstwami lub wykroczeniami,
b) instruktor, tak jak każdy żeglarz oraz motorowodniak, podlega odpowiedzialności wobec Polskiego Związku Żeglarskiego, czy Polskiego Związku Motorowodnego i Narciarstwa Wodnego, które na podstawie przepisów państwowych nadały mu stosowne uprawnienia żeglarskie lub motorowodne.
Rafał Jan Krause
Gdańsk
